Schulden herstructureren met de WHOA: de 5 belangrijkste mogelijkheden

Schulden herstructureren met de WHOA: de 5 belangrijkste mogelijkheden

De Wet Homologatie Onderhands Akkoord (WHOA) biedt verschillende mogelijkheden om te herstructureren. Om partijen zoveel mogelijk ruimte te bieden bij de totstandkoming van het akkoord, is de WHOA ingericht als een kaderregeling. Het akkoord is dus in beginsel vormvrij. Op deze manier kan het akkoord toegesneden worden op de specifieke omstandigheden, zodat het akkoord in goed overleg tot stand komt. Hieronder bespreken we de 5 belangrijkste mogelijkheden om te herstructureren onder een WHOA-akkoord.

Mogelijkheid 1: klassenindeling

De schuldenaar of herstructureringsdeskundige heeft de mogelijkheid om schuldeisers en aandeelhouders in te delen in verschillende klassen. Daarbij worden schuldeisers die niet in een vergelijkbare positie verkeren ingedeeld in verschillende klassen. Voorbeelden hiervan zijn preferente schuldeisers, schuldeisers met eigendomsvoorbehoud of retentierecht en concurrente schuldeisers. Echter is het ook mogelijk om een categorie van schuldeisers en aandeelhouders om strategische redenen verder onder te verdelen in verschillende klassen. 

Daarnaast kan de schuldenaar of herstructureringsdeskundige ervoor kiezen om het akkoord slechts op een deel van de schuldeisers te betrekken. Met andere woorden: het akkoord hoeft niet aan alle crediteuren aangeboden te worden. Crediteuren die buiten het akkoord worden gehouden, behouden het recht op volledige betaling van hun vordering. Dit kan een strategische keuze zijn. Op deze manier voorkomt u namelijk dat essentiële handelspartijen lucht krijgen van de slechte financiële situatie en daardoor de samenwerking stopzetten. 

Ook preferente schuldeisers, zekerheidsgerechtigden en aandeelhouders kunnen bij het akkoord worden betrokken. Hierin verschilt de WHOA ten opzichte van het huidige surseanceakkoord, waar deze crediteuren en aandeelhouders zijn uitgesloten. 

Mogelijkheid 2: wijzigen van (betalings-)verplichtingen

De schuldenaar of herstructureringsdeskundige kan aan een of meer klassen een voorstel doen tot (gedeeltelijke) kwijtschelding van de schulden of uitstel van betaling. 

Voor de kleine MKB-ondernemers heeft de wetgever in de WHOA een speciale regeling opgenomen. De kleinere MKB-ondernemers moesten namelijk beter beschermd worden, aldus de wetgever. Het uitgangspunt is dat kleine MKB-ondernemers minimaal 20% van hun vordering betaald krijgen in een WHOA-akkoord. Er kan hiervoor een uitzondering worden gemaakt als er aantoonbaar zwaarwegende redenen zijn om dat niet te doen, maar die drempel is hoog. 

Mogelijkheid 3: wijzigen of beëindigen van bezwarende overeenkomsten

Het komt regelmatig voor dat een onderneming een overeenkomst heeft gesloten die te zwaar drukt op de onderneming. De wetgever heeft daarbij bijvoorbeeld gedacht aan een huurovereenkomst die als een molensteen om de nek van de onderneming hangt. Maar het kan ook gaan om een zwaar drukkend leasecontract van een machine met twee keer zoveel capaciteit dan de onderneming eigenlijk nodig heeft. De WHOA biedt de mogelijkheid om dergelijke lopende overeenkomsten te wijzigen of eenzijdig te beëindigen. 

Onder de WHOA kan de onderneming een bepaalde wederpartij verzoeken om een lopende overeenkomst te wijzigen of te beëindigen. Als de wederpartij niet instemt met het voorstel kan de betreffende overeenkomst als onderdeel van het akkoord worden opgezegd. Zowel de schuldenaar als de herstructureringsdeskundige kan de rechtbank toestemming vragen voor deze eenzijdige opzegging. Voor een degelijke eenzijdige opzegging moet zijn voldaan aan de volgende voorwaarden: 

  • de onderneming moet in een toestand verkeren waarin het aannemelijk is dat zij insolvent zal raken (het insolventiecriterium);
  • het akkoord wordt door de rechtbank gehomologeerd. 

Indien aan bovenstaande voorwaarden is voldaan en de rechtbank instemt met de eenzijdige opzegging, vindt de opzegging van de bezwarende overeenkomst plaats op de dag waarop het akkoord wordt goedgekeurd door de rechtbank. De rechtbank kan ook een langere termijn vaststellen, als de rechtbank vindt dat de termijn onredelijk is. In dat geval is een termijn van drie maanden vanaf de homologatie van het akkoord in elk geval voldoende, zo staat in de wet. 

De WHOA geeft de schuldeiser het recht op schadevergoeding als de onderneming een overeenkomst opzegt met toestemming van de rechter. Deze schadevergoeding kan echter worden meegenomen in het WHOA-akkoord door de schuldeiser een percentage van de geleden schade aan te bieden. De gedachtegang hierachter is dat de schuldeiser na homologatie van het akkoord weer een gezonde debiteur heeft, waarmee de handelsrelatie kan worden voortgezet en zelf ook gebaat is bij het akkoord. 

Let op: arbeidsovereenkomsten zijn uitgezonderd van de WHOA. Een aangeboden akkoord kan dus geen wijzigingen aanbrengen in de rechten van werknemers.

Mogelijkheid 4: wijzigen van rechten van aandeelhouders

Ook kunnen de rechten van aandeelhouders worden gewijzigd onder de WHOA. Denk daarbij met name aan de situatie dat vorderingen van (bepaalde) schuldeisers worden omgezet in aandelen, ook wel debt for equity swap genoemd. Zittende aandeelhouders worden hierdoor geconfronteerd met nieuwe aandeelhouders. Dit heeft tot gevolg dat hun zeggenschap en aandelenbelang verwaterd. De huidige regels voor uitgifte van aandelen zijn onder de WHOA niet van toepassing. Voor een dergelijk besluit is dus geen besluit nodig van de Algemene Vergadering van Aandeelhouders (AVA) en er bestaat geen voorkeursrecht voor de zittende aandeelhouders. 

Mogelijkheid 5: wijzigen van verplichten van groepsmaatschappijen

Het komt regelmatig voor dat een groepsmaatschappij garanties, zoals een 403-verklaring of zekerheden, heeft gegeven voor de schulden van een andere groepsmaatschappij. Deze garanties kunnen door schuldeisers worden aangesproken nadat is komen vast te staan dat de hoofschuldenaar zijn verplichten niet nakomt. De schuldenaar of herstructureringsdeskundige kan garanties van groepsmaatschappijen betrekken in het akkoord. Op deze manier kunnen rechten van schuldeisers tegenover groepsmaatschappijen van de schuldenaar worden gewijzigd. Voor het wijzigen van deze rechten moet zijn voldaan aan de volgende voorwaarden: 

  • De groepsmaatschappij staat garant voor de schulden van de schuldenaar; 
  • De betrokken groepsmaatschappijen verkeren ook in een toestand waarin het redelijkerwijs aannemelijk is dat zij met het betalen van hun schulden niet kunnen voortgaan; 
  • De betrokken groepsmaatschappijen hebben met de voorgestelde wijziging ingestemd; 
  • De rechtbank heeft rechtsmacht over de betrokken groepsmaatschappijen.

Conclusie

Een WHOA-akkoord hoeft niet aan alle schuldeisers worden aangeboden. De aanbieder kan er bijvoorbeeld voor kiezen om het akkoord slechts aan een beperkte groep schuldeisers en aandeelhouders aan te bieden. De overige crediteuren krijgen in dat geval gewoon betaald. Het is akkoord is vormvrij en kan daardoor van alles inhouden: een uitstel van betaling, een gedeeltelijke kwijtschelding, de omzetting van schulden in aandelen, het opzeggen van overeenkomsten of het wijzigen van verplichtingen van groepsmaatschappijen behoren tot de mogelijkheden.